Autor: Siniša Šolak, Glamoč

Tamo gdje ništa ne počinje i ništa ne završava odlučiše Rimljani da naprave drum. Zašto baš tamo ne zna se ali se zna da se na drumu nađe gradić pod imenom Glamoč. Putopisci za njega pisaše da je „gradić u kutu a nikome na putu“ te da „ne vidješe užih drumova, širih kola, pametnijih volova i manitijih ljudi“, gradić koji je uvijek bio čuveniji po onima što odoše iz njega nego po sebi samom. Uvijek pun velikih priča i malih djela, velikih planova i još većih razloga da se ne ostvare, priča o velikom potencijalu….. a nikako ne reče čega?

Nova vremena donesoše nova pravila ali i nove ljude koji se utopiše u iste priče. Svi gledaju ali rijetki vide a sve „pred nosom“.

Kažu da ideje nastaju iz dokolice ili potrebe i čini se da je baš tako a i vidjeti to je dosta lako pa tako nastade i ideja da se ono što Glamoč posjeduje i promoviše a po nešto i pokuša iskoristiti (ovo da ne koristim komplikovani izraz valorizovati). Tako nastade ideja da se koriste mogućnosti koje tehnologija nudi a to se pretvori u istraživanja i promovisanja svega i svačega ali i potreba da se sve sabere na jedno mjesto kao svojevrsni informator. Tako nastade stranica Glamoč na dlanu na društvenoj mreži facebook. Krenu kao mjesto gdje se nižu fotografije iz Glamočkog polja, po koji video zapis a onda se javi ambicija da se to malo podigne na nivo „uozbiljavanjem“ sadržaja i predstavljanjem konkretnih aktivnosti a činjenica da posta sve gledanije motiv i razlog za nove ideje. Uđe se u konkretna istraživanja: paleografska i speleološka a snimanje planinarskih staza i atraktivnih lokaliteta usputna djelatnost čije predstavljanje poče da dovodi planinarske grupe i otvori prostor prema okruženju. To dovede do potrebe za ugošćavanjem posjetilaca što primijetiše i osjetiše  jedini hotel i jedinu buregdžinicu u gradu. Glas poče da se širi i destinacija Glamoč uđe u mnoge planinarske kalendare kao poželjna a nepoznata destinacija (opet u kutu a nikom na putu). Hobi se lagano pretvori u poslić a šta je ljepše nego raditi baš ono što voliš?

Istraživanja nastaviše da žive, onako uz put, ali počeše da se nižu i rezultati: u jamama pronađosmo 2 vrste buba za koje se ispostavi da su nove za naučni svijet i osta ime Glamoča upisano za vječnost. Kažu da ideja ideju vuče pa se i to ispostavi kao tačno. Čuveno Glamočko kolo posta motiv a opanak fenomen i uradismo zaštitu geografskog porijekla glamočkog opanka a po svemu sudeći biće upisan i na listu nematerijalne baštine ali kao zanat (u suštini izumrli ali ne i u Glamoču gdje možete i da naručite primjerak). Rasplamsa se mašta i naiđe nova ideja. Činjenica da je Glamoč sinonim za krompir odvuče nas u tu stranu. Nakon godine intenzivnog rada zaštitismo i geografsko porijeklo, odavno brenda, glamočkog krompira a to se uveza sa proizvodnjom koja u vidu površine pod usjevima članova Udruženje „Glamočki krompir“ zabilježi ozbiljan porast a krompir sve prepoznatljiviji u osmišljenoj ambalaži sa prepoznatljivim oznakama koje će uskoro postati i zvanično zaštićen žig. Pored toga paralelno su išla i paleografska istraživanja, jer na ovim prostorima nema šta nema, i pojavi se i nekoliko izdanja o ćiriličnim natpisima koja se zbog potražnje i potrebe počeše pojavljivati na engleskom jeziku. E sada ide ključno pitanje. Ko to sve radi i kako?

Kada kažu da jedno vrijeme aktivnost nosi entuzijazam ali da mora da dobije neki konkretniji oblik koji je vezan uz interes, u pravu su. Oblici samoorganizovanja su dobili svoju pravnu formu pa i zvanično predstavljeni kao www.paleologija.com i www.glamockikrompir.org a javnost rada osta pravilo.

Moglo bi da se piše i o sistemskom funkcionisanju ovih aktivnosti u okviru lokalne zajednice ali ga nema pa i nećemo. Na osnovu iskustva zaključismo da je najefikasniji način zaštite bilo čega njegovo namjensko korištenje.

I kako onda za sve ne okriviti Rimljane?

Glamoč, 19. 09. 2025. godine

Ovaj medijski sadržaj nastao je u okviru projekta Centra za građansku suradnju „Promoviranje participacije građana u lokalnoj upravi“ uz financijsku podršku Nacionalne zaklade za demokraciju/NED. Sadržaj je isključiva odgovornost autora i ne mora nužno održavati stavove NED-a ili CGS-a.

Korištenje sadržaja i njegovo ustupanje trećim stranama je moguća uz prethodnu suglasnost Centra za građansku suradnju, Livno.